Va(n Te^' Nghi~a Si~ Ca^`n Giuo^.c
-- Nguye^~n DDi`nh Chie^?u (1822-1888)
o+~i o+i !
Su'ng gia(.c dda^'t re^`n,
Lo`ng da^n tro+`i to?.
Mu+o+`i na(m co^ng vo+~ ruo^.ng,
xu+a a('t co`n danh no^?i nhu+ phao,
Mo^.t tra^.n nghi~a dda'nh Ta^y,
tha^n tuy ma^'t tie^'ng vang nhu+ mo~.
Nho+' linh xu+a
Co^i cu't la`m a(n,
Rie^ng lo nghe`o kho^?,
Chu+a quen cung ngu+.a ddu+a to+'i tru+o+`ng nhung
Chi?n bie^'t ruo^.ng tra^u o+? theo la`ng ho^.;
Vie^.c cuo^'c, vie^.c ca`y, vie^.c bu+`a, vie^.c ca^'y,
Ta^.p khie^n, ta^.p ma'c, ta^.p gia'o, ta^.p co+`,
Tie^'ng phong ha.c pha^.p pho^`ng ho+n mu+o+`i tha'ng,
tro^ng tin quan nhu+ na('ng ha.n tro^ng mu+a\.
Mu`i tinh chie^n va^'y va' dda~ ba na(m,
ghe't tho'i mo.i nhu+ nha` no^ng ghe't co?.
DDe^m tha^'y bo`ng bong che tra('ng lo+'p,
Nga`y xem o^'ng kho'i cha.y dden xi`,
Mo^.t mo^'i xa thu+ ddo^` so^.,
ha' dde^? ai che'm ra('n dduo^?i hu+u;
Hai va^`ng nha^.t nguye^.t cho'i lo`a,
dda^u dung lu~ treo de^ ba'n cho'.
Na`o ddo+.i ai ddo`i ai ba('t,
phen na`y xin ra su+'c ddoa.n ki`nh.
Cha(?ng the`m tro^'n ngu+o+.c tro^'n xuo^i,
chuye^'n na`y do^'c ra tay bo^. ho^?.
Kha' thu+o+ng thay
Vo^'n cha(?ng pha?i qua^n co+, qua^n ve^.,
theo gio`ng o+? li'nh die^~n binh;
Cha(?ng qua la` da^n a^'p, da^n la`ng,
me^'n nghi~a la`m qua^n chie^u mo^.
Mu+o+`i ta'm ban vo~ nghe^., na`o ddo+.i ta^.p re`n;
Chi'n chu.c tra^.n binh thu+, kho^ng cho+` ba`i bo^'.
Ngoa`i ca^.t co' mo^.t manh a'o va?i,
na`o ddo+.i mang bao ta^'u, bao ngo`i,
Trong tay du`ng mo^.t ngo.n ta^`m vo^ng,
chi na`i sa('m dao tu, no'n go^~.
Ho?a mai dda'nh ba(`ng ro+m con cu'i,
cu~ng ddo^'t xong nha` da.y dda.o kia;
Gu+o+m ddeo du`ng mo^.t ngo.n dao phay,
cu~ng che'm dda(.ng dda^`u quan hai no.
Chi nho.c quan Qua?n gio'ng tro^'ng ky` tro^'ng giu.c,
dda.p ra`o lu+o+'t to+'i, coi gia(.c cu~ng nhu+ kho^ng.
Ma(.c ke^. tha(`ng Ta^y ba('n dda.n nho?, dda.n to,
xo^ cu+?a xo^ng va`o, lie^`u mi`nh nhu+ cha(?ng co'.
Ke? dda^m ngang, ngu+o+`i che'm do.c,
la`m cho ma? ta`, ma? a'i ho^`n kinh.
Bo.n he` tru+o+'c, lu~ o' sau,
tro^'i ke^. ta`u thie^'c, ta`u ddo^`ng su'ng no^?.
Nhu+~ng la(m lo`ng nghi~a sau du`ng
DDa^u bie^'t xa'c pha`m vo^.i bo?.
Mo^.t cha('c sa tru+o+`ng ra(`ng chu+~ ha.nh,
na`o hay da ngu+.a bo.c tha^y;
Tra(m na(m a^m phu? a^'y chu+~ quy,
xa' ddo+.i gu+o+m hu`m treo mo^.
DDoa'i so^ng Ca^`n Giuo^.c,
co? ca^y ma^'y da(.m sa^`u gia(ng;
Cha(?ng pha?i a'n cu+o+'p, a'n gian dda`y to+'i,
ma` vi binh dda'nh gia(.c cho cam ta^m.
Vo^'n kho^ng giu+~ tha`nh, giu+~ lu~y bo? ddi,
ma` hie^.u lu+.c theo qua^n cho dda'ng so^'.
Nhu+ng nghi~ ra(`ng
Ta^'c dda^'c ngo.n rau o+n chu'a,
ta`i bo^`i cho nu+o+'c nha` ta
Ba't co+m manh a'o o+? ddo+`i,
ma('c mo+' chi o^ng cha no' ?
Vi` ai khie^'n quan qua^n kho' nho.c,
a(n tuye^'t na(`m su+o+ng ?
Vi` ai xui ha`o lu~y tan hoang,
So^'ng la`m chi theo qua^n ta? dda.o,
qua(?ng vu`a hu+o+ng, xo^ ba`n ddo^.c
So^'ng la`m chi o+? li'nh ma? ta`,
chia ru+o+.u ngo.t, ga(.m ba'nh mi`,
Tha` tha'c ma` dda(.ng ca^u di.ch kha'i,
ve^` sau to^? phu. cu~ng vinh,
Ho+n co`n ma` chi.u chu+~ dda^`u Ta^y,
o+? vo+'i man di ra^'t kho^?.
O^i tho^i tho^i
Chu`a La~o Ngo^. na(m canh u+ng ddo'ng la.nh,
ta^'m lo`ng son gu+?i la.i bo'ng tra(ng ra(`m;
DDo^`n Ta^y Du+o+ng mo^.t kha('c dda(.ng ru+?a ho+`n,
tu?i pha^.n ba.c tro^i theo do`ng nu+o+'c ddo^?.
DDau ddo+'n ma^'y, me. gia` ngo^`i kho'c tre?,
ngo.n dde`n khuya leo le't trong le^`u,
Na~o nu`ng thay, vo+. ye^'u cha.y ti`m cho^`ng,
con bo'ng xe^' va^.t vo+` tru+o+'c ngo~.
O^i !
Mo^.t tra^.n kho'i tan,
Nghi`n na(m tie^'t ro+~.
Binh tu+o+'ng no' ha`y ddo'ng so^ng Be^'n Nghe',
co`n la`m cho bo^'n phi'a ma^y dden.
O^ng cha ta co`n o+? dda^'t DDo^`ng Nai,
ai cu+'u dda(.ng mo^.t phu+o+`ng con ddo?.
Tha'c ma` tra? nu+o+'c non ro^`i no+.,
danh tho+m ddo^`n sa'u ti?nh cu~ng dde^`u khen;
Tha'c ma` u+ng dde^`n mie^'u dde^? tho+`,
tie^'ng hay tra?i muo^n ddo+`i ai cu~ng mo^.
So^'ng dda'nh gia(.c, tha'c cu~ng dda'nh gia(.c,
linh ho^`n theo giu'p co+ binh
muo^n kie^'p nguye^.n ddu+o+.c tra? thu` kia
So^'ng tho+` vua, tha'c cu~ng tho+` vua,
lo+`i du. da.y dda~ ra`nh ra`nh
mo^.t chu+~ a^'m ddu? dde^`n co^ng ddo'.
Nu+o+'c ma('t anh hu`ng lau cha(?ng ra'o,
thu+o+ng vi` hai chu+~ thie^n da^n.
Ca^y nhang nghi~a khi' tha('p ne^n tho+m,
ca'm bo+?i mo^.t ca^u vu+o+ng tho^?.
Ta`i Lie^.u Tham Kha?o:
- Thi Va(n Quo^'c Ca^'m Tho+`i Thuo^.c Pha'p, Tha'i Ba.ch
- Va(n Ho.c Vie^.t Nam Nu+?a Cuo^'i The^' Ky? XIX, Nguye^~n Lo^.c
- Vie^.t Nam Va(n Ho.c Su+? Ye^'u, Du+o+ng Qua?ng Ha`m.
