Phong Ki«u DÕ BÕc


Trên ðây là bài Phong Ki«u DÕ BÕc cüa thi sî Trß½ng Kª ð¶i Ð߶ng (thª kÖ thÑ VIII). Cu¯n "Th½ Ð߶ng" cüa Tr¥n Tr÷ng San có ghi lÕi có mµt truy«n thuyªt khá lãng mÕn v« bài này. Mµt ðêm trång, sß cø trø trì chùa Hàn San, cäm hÑng nghî ra hai câu th½ :

Thao thÑc mãi trong phòng mà sß cø không nghî ra hai câu tiªp. Tñ nhiên có tiªng gõ cØa. Thì ra là chú ti¬u cûng tr¢n tr÷c vì 2 câu th½ mình m¾i nghî ra: nhßng cûng không làm tiªp ðßþc và xin th¥y giúp. Nghe xong, sß cø m×ng quá, quÏ xu¯ng tÕ Ph§t. Vì quä th§t 2 câu th½ cüa chú ti¬u ån kh¾p v¾i 2 câu cüa sß cø, thành bài tÑ tuy®t mà Tr¥n Tr÷ng San ðã d¸ch nhß sau: Làm xong bài th½ này lúc nØa ðêm, sß cø bäo chú ti¬u ðánh chuông tÕ ½n Ph§t. Tình c¶ ðêm hôm ðó trên thuy«n, thi sî Trß½ng Kª cûng không ngü ðßþc vì không nghî ðßþc câu tiªp cho hai câu :"Nguy®t lÕc ô ð«...". Tñ nhiên chuông chùa Hàn San ð± ðªn, gþi hÑng cho thi nhân hoàn t¤t bài Phong Ki«u DÕ BÕc: Dî nhiên là nhæng sñ trùng hþp lÕ lùng trong truy«n thuyªt này tß½ng ð¯i khó tin. H÷c giä Tr¥n Tr÷ng Kim có mµt quan ni®m khác v« bài này. Trong cu¯n "Ð߶ng Thi", cø viªt:

"Cô Tô thành là thành Tô Châu thuµc tïnh Giang Tô, g¥n Thßþng Häi, có mµt con sông ra ðó t× Tr߶ng Giang. Trên b¶ con sông ¤y có cái chùa tên g÷i Hàn S½n Tñ, cách Tô Châu ðµ 10 d£m Tàu, tÑc là 6,7 cây s¯. Chùa ¤y th¤p nhö, chÆng có cái gì ð£c bi®t. — cái v߶n sau chùa có cái gác chuông và cái chuông. Có l¨ thi nhân ð¶i Ð߶ng nghe tiªng chuông ðánh · ch² ¤y. Cänh v§t biªn thiên, nay ng߶i du l¸ch ðªn ðây không th¤y cây phong ðâu cä, vào chùa thì th¤y bài th½ này do Khang Hæu Vi ð¶i Thanh mÕt viªt ra, chæ to ba, b¯n t¤c, kh¡c · trên bia.

Bài th½ này hay · âm ði®u, ít khi làm ðßþc nhß thª. Tä tâm tình mµt ng߶i khách xa, ðêm n¢m mµt mình trên chiªc thuy«n, nghe tiªng chuông chùa xa xa."

Sau nåm 1946, cø Tr¥n Tr÷ng Kim ðã qua Trung Qu¯c mµt th¶i gian. Có l¨ cø ðã ði qua chùa Hàn San trên ð߶ng ðªn Thßþng Häi, và ðã "bñc d÷c" vì th¤y cänh th§t không phù hþp v¾i cänh trong tß·ng tßþng. Tuy nhiên cø vçn cäm âm ði®u bài này mà d¸ch theo th¬ løc bát :

Cûng phäi nói thêm là bài Phong Ki«u DÕ BÕc có "thüy" mà không có "s½n". Vùng Tô Châu r¤t b¢ng phÆng, nên chùa Hàn San n¢m g¥n b¶ sông. Hàn San chï là tên v¸ tång sáng l§p chùa. Th¶i ði¬m cø Tr¥n ðªn viªng chùa Hàn San là ngay sau thª chiªn thÑ hai, nên ch¡c cänh trí còn r¤t tiêu ði«u. Theo l¶i mµt ng߶i bÕn Trung Qu¯c cüa tôi, quê quán vùng Thßþng Häi, thì nay khuôn viên chùa Hàn San ðã ðßþc trùng tu lÕi. Hàng nåm ðªn lúc Giao Th×a, ph§t tØ vùng Tô Châu vçn t§p trung g¥n chùa Hàn San d¬ nghe tiªng chuông chùa. Hình nhß vào khoäng 10 thª kÖ trß¾c, mµt v¸ tång Nh§t Bän ðã ðßa chuông chùa Hàn San v« Nh§t, và chính phü Nh§t m¾i trao lÕi chuông này cho Trung Qu¯c. Nên có th¬ chuông chùa Hàn San bây gi¶ chính là chuông ðã gþi hÑng cho Trß½ng Kª vào khoäng 12 thª kÖ trß¾c.

Nói ðªn d¸ch th½ Ð߶ng, ta không th¬ quên Tän Ðà. Sau ðây là bän d¸ch cüa ng߶i thi sî sông Ðà núi Tän:

Nhß thª, tôi vçn chï tìm ðßþc 3 bài d¸ch bài Phong Ki«u DÕ BÕc theo th¬ løc bát. Hy v÷ng s¨ có ng߶i tìm ðßþc bän d¸ch theo th¬ th¤t ngôn lu§t. Ь tÕm ch¤m dÑt bài này, tôi xin ðång bän d¸ch tiªng Anh cüa Witter Bynner (trích t× cu¯n Three Hundred Poems of the Tang Dynasty), m£c dù bän d¸ch này có vài ði¬m sai (câu 2, và chùa Hàn San không n¢m trên "Núi LÕnh") :


Ghi Thêm:

G¥n -dây h½n, mµt du khách Vi®t Nam ðã có d¸p ðªn thåm chùa Hàn San và ðã ghi lÕi cäm tß·ng nhß sau (báo Ngày Nay Minnesota, s¯ 137, 28/2/1995) :

"..Hàn S½n không phäi là mµt núi lÕnh, mà là tên mµt v¸ sß kiêm thi sî trø trì tÕi ngôi chùa này, xây t× thª kÖ thÑ VII, sau có ðßþc tu sØa lÕi. T߶ng chùa màu vàng áo cà sa trên n«n cây xanh, trông r¤t ð©p khi ðÑng nhìn t× trên chiªc c¥u v°ng, c¥u Phong Ki«u, tuy r¢ng hi®n nay không còn cây phong nào bên c¥u, mà chï còn hai hàng cây phong hai bên con ð߶ng nhö dçn t¾i c¥u này..."

Courtesy anh Nguy­n Tr߶ng Lâm.


Cách ðây ít lâu tôi có ðßþc ð÷c mµt bài viªt v« "Phong Ki«u dÕ bÕc", nhßng không còn nh¾ chính xác. Theo tác giä bài viªt ðó, ông ta ðªn thåm chùa Hàn San và ðßþc sß cø cüa chùa giäi thích v« bài th½ này. Và theo nhß v§y, hai câu th½ ð¥u phäi viªt là :

có nghîa là: — phía ngoài thành Cô Tô, g¥n chùa Hàn San, có thôn Ô Ð«, và núi S¥u Miên. Chæ Hán ðã gây ra không biªt bao nhiêu tr߶ng hþp nh¥m lçn r¡c r¯i giæa danh t× và danh t× riêng, v¾i d¤u ch¤m, ph¦y ng¡t câu... Tuy nhiên, tôi vçn thích "tiªng quÕ kêu sß½ng" h½n.


Courtesy anh Ðông A



|