Phong Ki«u DÕ BÕc
Trên ðây là bài Phong Ki«u DÕ BÕc cüa thi sî
Trß½ng Kª
ð¶i Ð߶ng (thª kÖ thÑ VIII). Cu¯n "Th½ Ð߶ng" cüa
Tr¥n Tr÷ng San có ghi lÕi có mµt truy«n thuyªt khá
lãng mÕn v«
bài này. Mµt ðêm trång, sß cø trø trì chùa Hàn San, cäm
hÑng nghî ra hai câu th½ :
S½ tam s½ tÑ nguy®t mông lung
Bán tñ ngân câu bán tñ cung
Thao thÑc mãi trong phòng mà sß cø không nghî ra hai câu
tiªp. Tñ nhiên có tiªng gõ cØa. Thì ra là chú ti¬u cûng tr¢n tr÷c vì 2 câu th½ mình m¾i nghî ra:
Nh¤t phiªn ng÷c h° phân lßÞng ðoÕn
Bán tr¥m thüy ð¬ bán phù không
nhßng cûng không làm tiªp ðßþc và xin th¥y giúp. Nghe xong,
sß cø m×ng quá, quÏ xu¯ng tÕ Ph§t. Vì quä th§t 2 câu th½
cüa chú ti¬u ån kh¾p v¾i 2 câu cüa sß cø, thành bài tÑ
tuy®t mà Tr¥n Tr÷ng San ðã d¸ch nhß sau:
M°ng ba, m°ng b¯n, trång m¶
NØa d߶ng móc bÕc nØa nhß cung tr¶i
Mµt bình ng÷c tr¡ng chia hai
NØa chìm ðáy nß¾c nØa cài t×ng không
Làm xong bài th½ này lúc nØa ðêm, sß cø bäo chú ti¬u ðánh
chuông tÕ ½n Ph§t. Tình c¶ ðêm hôm ðó trên thuy«n, thi sî
Trß½ng Kª cûng không ngü ðßþc vì không nghî ðßþc câu
tiªp cho hai câu :"Nguy®t lÕc ô ð«...". Tñ nhiên
chuông chùa
Hàn San ð± ðªn, gþi hÑng cho thi nhân hoàn t¤t bài Phong
Ki«u DÕ BÕc:
QuÕ kêu, trång l¦n sß½ng tr¶i
Bu°n hiu gi¤c ngü lØa chài, bªn phong
Ðêm Cô Tô vÆng tiªng chuông
Chùa Hàn San ðªn thuy«n sông Phong Ki«u
Dî nhiên là nhæng sñ trùng hþp lÕ lùng trong truy«n thuyªt
này tß½ng ð¯i khó tin. H÷c giä Tr¥n Tr÷ng Kim có mµt quan
ni®m khác v« bài này. Trong cu¯n "Ð߶ng Thi", cø viªt:
"Cô Tô thành là thành Tô Châu thuµc tïnh Giang Tô, g¥n
Thßþng Häi, có mµt con sông ra ðó t× Tr߶ng Giang. Trên
b¶ con sông ¤y có cái chùa tên g÷i Hàn S½n Tñ, cách Tô
Châu ðµ 10 d£m Tàu, tÑc là 6,7 cây s¯. Chùa ¤y th¤p
nhö, chÆng có cái gì ð£c bi®t. — cái v߶n sau chùa có
cái gác chuông và cái chuông. Có l¨ thi nhân ð¶i Ð߶ng
nghe tiªng chuông ðánh · ch² ¤y. Cänh v§t biªn thiên,
nay ng߶i du l¸ch ðªn ðây không th¤y cây phong ðâu cä,
vào chùa thì th¤y bài th½ này do Khang Hæu Vi ð¶i Thanh mÕt
viªt ra, chæ to ba, b¯n t¤c, kh¡c · trên bia.
Bài th½ này hay · âm ði®u, ít khi làm ðßþc nhß thª. Tä
tâm tình mµt ng߶i khách xa, ðêm n¢m mµt mình trên chiªc
thuy«n, nghe tiªng chuông chùa xa xa."
Sau nåm 1946, cø Tr¥n Tr÷ng Kim ðã qua Trung Qu¯c mµt th¶i
gian. Có l¨ cø ðã ði qua chùa Hàn San trên ð߶ng ðªn
Thßþng Häi, và ðã "bñc d÷c" vì th¤y cänh th§t không phù
hþp v¾i cänh trong tß·ng tßþng. Tuy nhiên cø vçn cäm âm
ði®u bài này mà d¸ch theo th¬ løc bát :
QuÕ kêu, trång l£n, sß½ng r½i
LØa chài, cây bãi, ð¯i ng߶i n¢m co
Con thuy«n ð§u bªn Cô Tô
NØa ðêm nghe tiªng chuông chùa Hàn S½n.
Cûng phäi nói thêm là bài Phong Ki«u DÕ BÕc có "thüy" mà
không có "s½n". Vùng Tô Châu r¤t b¢ng phÆng, nên chùa Hàn
San n¢m g¥n b¶ sông. Hàn San chï là tên v¸ tång sáng l§p
chùa. Th¶i ði¬m cø Tr¥n ðªn viªng chùa Hàn San là ngay
sau thª chiªn thÑ hai, nên ch¡c cänh trí còn r¤t tiêu
ði«u. Theo l¶i mµt ng߶i bÕn Trung Qu¯c cüa tôi, quê
quán vùng Thßþng Häi, thì nay khuôn viên chùa Hàn San ðã
ðßþc trùng tu lÕi. Hàng nåm ðªn lúc Giao Th×a, ph§t tØ
vùng Tô Châu vçn t§p trung g¥n chùa Hàn San d¬ nghe tiªng
chuông chùa. Hình nhß vào khoäng 10 thª kÖ trß¾c, mµt v¸
tång Nh§t Bän ðã ðßa chuông chùa Hàn San v« Nh§t, và
chính phü Nh§t m¾i trao lÕi chuông này cho Trung Qu¯c. Nên có
th¬ chuông chùa Hàn San bây gi¶ chính là chuông ðã gþi
hÑng cho Trß½ng Kª vào khoäng 12 thª kÖ trß¾c.
Nói ðªn d¸ch th½ Ð߶ng, ta không th¬ quên Tän Ðà. Sau
ðây là bän d¸ch cüa ng߶i thi sî sông Ðà núi Tän:
Trång tà tiªng quÕ kêu sß½ng
LØa chài cây bªn s¥u vß½ng gi¤c h°
Thuy«n ai ð§u bªn Cô Tô
NØa ðêm nghe tiªng chuông chùa Hàn San.
Nhß thª, tôi vçn chï tìm ðßþc 3 bài d¸ch bài Phong Ki«u
DÕ BÕc theo th¬ løc bát. Hy v÷ng s¨ có ng߶i tìm ðßþc bän
d¸ch theo th¬ th¤t ngôn lu§t. Ь tÕm ch¤m dÑt bài này,
tôi xin ðång bän d¸ch tiªng Anh cüa Witter Bynner (trích t×
cu¯n Three Hundred Poems of the Tang Dynasty), m£c dù bän d¸ch
này có vài ði¬m sai (câu 2, và chùa Hàn San không n¢m trên "Núi
LÕnh") :
A night mooring near Maple Bridge
While I watch the moon go down, a crow craws through the frost
Under the shadows of maple trees a fisherman moves with his torch
And I hear, from beyond Su Chou, from the temple on Cold Mountain
Ringing for me, here in my boat, the midnight bell.
Ghi Thêm:
G¥n -dây h½n, mµt du khách Vi®t Nam ðã có d¸p ðªn thåm
chùa Hàn San và ðã ghi lÕi cäm tß·ng nhß sau (báo Ngày Nay
Minnesota, s¯ 137, 28/2/1995) :
"..Hàn S½n không phäi là mµt núi lÕnh, mà là tên mµt v¸
sß kiêm thi sî trø trì tÕi ngôi chùa này, xây t× thª kÖ
thÑ VII, sau có ðßþc tu sØa lÕi. T߶ng chùa màu vàng áo
cà sa trên n«n cây xanh, trông r¤t ð©p khi ðÑng nhìn t×
trên chiªc c¥u v°ng, c¥u Phong Ki«u, tuy r¢ng hi®n nay
không còn cây phong nào bên c¥u, mà chï còn hai hàng cây phong
hai bên con ð߶ng nhö dçn t¾i c¥u này..."
Courtesy anh
Nguyn Tr߶ng Lâm.
Cách ðây ít lâu tôi có ðßþc ð÷c mµt bài viªt v«
"Phong Ki«u dÕ bÕc", nhßng không còn nh¾ chính xác. Theo
tác giä bài viªt ðó, ông ta ðªn thåm chùa Hàn San và
ðßþc sß cø cüa chùa giäi thích v« bài th½ này. Và
theo nhß v§y, hai câu th½ ð¥u phäi viªt là :
Nguy®t lÕc Ô Ð« sß½ng mãn thiên
Giang phong, ngß höa ð¯i S¥u Miên
có nghîa là:
Trång l£n sau thôn Ô Ð«, sß½ng kín tr¶i
Cây phong bên sông, lØa thuy«n chài, ð¯i
v¾i núi S¥u Miên
— phía ngoài thành Cô Tô, g¥n chùa Hàn San, có thôn Ô Ð«,
và núi S¥u Miên. Chæ Hán ðã gây ra không biªt bao nhiêu
tr߶ng hþp nh¥m lçn r¡c r¯i giæa danh t× và danh t×
riêng, v¾i d¤u ch¤m, ph¦y ng¡t câu... Tuy nhiên, tôi vçn
thích "tiªng quÕ kêu sß½ng" h½n.
Courtesy anh Ðông A
|