- tråm nåm
: t× Trang TØ nhân sinh
thßþng th÷ bách niên. Ng߶i ta s¯ng 100 nåm g÷i là
thßþng th÷; ý cä câu "ðÕi phàm trong cõi ng߶i ta" hay
là "xßa nay trong cõi ng߶i ta". Ca dao ta cûng có câu:
Tråm nåm lòng g¡n dÕ ghi,
Nào ai thay nút ð±i khuy cûng ð×ng...
- b¬ dâu
: tích trong Th¥n Tiên Truy®n.
Ma Cô bäo Vß½ng Phß½ng Bình: "Ta ðã ba l¥n th¤y b¬
kh½i biªn thành ruµng dâu". Ý nói nhæng thång tr¥m
trong cuµc s¯ng con ng߶i.
- bï s¡c tß phong
: kém ð߶ng này thì
lÕi h½n ð߶ng n÷ -- có tài thì kém m®nh, có nhan
s¡c thì b¸ tÕo hóa ghét ghen.
- Cäo th½m
: tÑc pho sách th½m. Ði¬n tích
t× Liêu Trai Chí D¸ ! Vß½ng Ngß Du½ng mu¯n mua cäo này
v¾i giá mµt tråm ngàn.
- Phong tình có løc
: có cái bän truy®n phong
tình. Các bän Nôm ð«u chép "có". Ph¥n l¾n các bän
qu¯c ngæ thì chép "c±".
- sØ xanh
: t× chæ thanh sØ vì
th¶i xßa ng߶i ta th߶ng chép sØ vào mänh tre xanh. Thß
cüa Lß½ng Giang Yêm gØi vua Kiªn Bình câu khäi ðan
sách, t¸nh ð° thanh sØ -- ð«u m· sách ðö, ð«u
chép sØ xanh.
- Gia Tînh
: Vua thÑ 11 nhà Minh là Thª
Tông ð£t niên hi®u là Gia Tînh.
- hai kinh
: Nhà Minh có hai kinh ðô: Nam Kinh
(Kim Lång) và B¡c Kinh (Thu§n Thiên).
- viên ngoÕi
: trß·ng giä.
- nghî
: cho là, ß¾c ch×ng. Bän Bùi KÖ -
Tr¥n Tr÷ng Kim chép là "nghï" và chú thích là tiªng
ð¸a phß½ng, có nghîa: va, ông ¤y. Bän Chiêm Vân Th¸
- Lê MÕnh Liêu chép là "xem".
- t¯ nga
: ng߶i con gái ð©p. Tích
La Công Vin dçn Ð߶ng Minh Hoàng lên cØa khuyªt thành
Chí ÐÕi. N½i ðó có bäng ð« Phü Quäng Hàn Thanh Hß, bên
dß¾i có vài chøc cô t¯ nga múa hát.
- mai c¯t cách, tuyªt tinh th¥n
: L¤y t×
l¶i chú trong Quäng Sñ LoÕi: mai dî v§n th¡ng, dî cách cao
-- cây mai th¡ng v« v§n, cao v« cách. Ð߶ng thi: Hæu mai
vô tuyªt b¤t tinh th¥n -- có hoa mai mà g£p tr¶i không
có tuyªt thì cûng chÆng có tinh th¥n. Cä câu mu¯n nói "nh¸
Ki«u" c¯t cách thì thanh l¸ch nhß cây mai, còn tâm h°n thì
tr¡ng trong nhß tuyªt.
- khuôn trång
: th½ в Møc
Ng÷c ch¤t tùy nguy®t mãn
di®n thái trøc vân thß
-- Ch¤t ng÷c ð¥y ð£n nhß m£t trång tròn, vë tß½i nhß
áng mây l½ lØng. Thanh Tâm Tài Nhân cûng tä: Thúy Ki«u dong
nhß thu nguy®t.
- nét ngài
: lông mày nhß con t¢m n¢m
ngang.
- hoa c߶i ng÷c th¯t
:
t× Ðông Châu Li®t
Qu¯c: T« Vån Khß½ng mÕo mÛ, tÖ hoa hoa giäi ngæ, tÖ ng÷c
ng÷c sinh hß½ng -- nàng Vån Khß½ng nß¾c T« hình dung ð©p
ð¨, nªu ðem so v¾i hoa thì nhß là hoa biªt nói, nªu ðem so
v¾i ng÷c thì nhß là ng÷c toát hß½ng th½m. Vua Ð߶ng Minh Hoàng
khi thß·ng ngoÕn hoa sen tr¡ng cûng có nói v¾i tä hæu:
kh·i c§p ngã giäi ngæ hoa -- Hoa sen kia há sánh k¸p v¾i
bông hoa biªt nói cüa ta ðây (ý chï Dß½ng Quý Phi).
- mây thua nß¾c tóc
: ði¬n c¯ t×
Tr߶ng H§n Ca cüa BÕch Cß D¸, vân m¤n, tuyªt phu --
Dß½ng Quý Phi tóc nhß mây, da nhß tuyªt.
- thu thüy, xuân s½n
: trong truy®n
Tây Sß½ng -- "Tha v÷ng xuyên liu doanh doanh thu thüy,
túc t±n liu ðÕm ðÕm xuân s½n -- ng߶i ¤y trông mong mòn
möi cä nß¾c mùa thu ð¥y ð¥y, bu°n bã héo cä núi mùa xuân
nhàn nhÕt.
- nghiêng nß¾c nghiêng thành
: ði¬n tích
l¤y t× bài ca cüa Lý Diên Niên ð¶i Hán:
B¡c phß½ng hæu giai nhân
Tuy®t thª nhi ðµc l§p
Nh¤t c¯ khuynh nhân thành,
Tái c¯ khuynh nhân qu¯c...
(Phß½ng b¡c có ng߶i con gái ð©p, ð©p nh¤t ð¶i mà
còn · mµt mình, quay ð¥u lÕi mµt l¥n thì nghiêng thành,
quay lÕi l¥n næa thì nghiêng nß¾c...)
- ngû âm
: nåm n¯t trong nhÕc bµ Trung Hoa
-- cung, thß½ng, giác, chüy, vû; tß½ng ðß½ng v¾i các n¯t
h°, xñ, xang, xª, c¯ng trong c± nhÕc Vi®t Nam.
- H° c¥m
: còn có tên là ðàn tÏ bà --
cây ðàn g¡n li«n v¾i tích Vß½ng Chiêu Quân c¯ng H° th¶i
nhà Hán.
- c§p kê
: kê là cái trâm cài ð¥u
(viªt khác chæ kê -- con gà);
c§p là ðÕt ðªn.
Ng߶i ta quen dùng chæ c§p kê ð¬ chï con gái ðã l¾n,
ðªn tu±i biªt cài trâm, l¤y ch°ng.
- trß¾ng rü màn che
: tích vua Hán Vû
Ъ cßng nàng L® Quyên; làm trß¾ng Lßu Ly cho nàng ·,
sþ bøi làm nh½ nàng, lÕi sþ gió cu¯n nàng bay m¤t.
- t߶ng ðông
: t× bài phú
Hiªu S¡c
cüa T¯ng Ng÷c -- Ðông gia chi tØ ðång t߶ng khuy th¥n dî
tam niên hÖ -- cô gái nhà bên Ðông trèo lên t߶ng dòm tôi
ðã ba nåm nay r°i !
|
|
