Nhân Con Ngña G²

Tôi không ác cäm th½ "m¾i" nåm 1930. Tôi t×ng ðã có th¶i say mê các nhà th½ "m¾i" và hành bút dß¾i bóng h÷.

Nhßng tôi không mu¯n tiªp tøc. Thành tñu cüa h÷ ðòi höi ta phäi thØ nhæng thành tñu khác.

Th½ "m¾i" nåm 1930 ch¸u änh hß·ng n£ng chü nghîa lãng mÕn Pháp thª kÖ XIX. Nó chßa ra khöi quÛ ðÕo cüa cái mà các nhà thi pháp h÷c g÷i là ð¸nh lý Ðalåmbe: "Chï có th¬ coi là ßu trong th½ cái ðßþc ðánh giá là t¯i ßu trong vån xuôi !".

Th½ không phäi vån xuôi ðßþc nâng c¤p, mông má tÕi mµt mÛ vi®n. Vån xuôi chü yªu dña vào "ý tÕi ngôn tÕi".

Th½ khác hÆn dña vào "ý tÕi ngôn ngoÕi".

Ðã có "ý tÕi ngôn ngoÕi" t¤t nhiên, phäi cô ðúc, ða nghîa.

Ða nghîa vì câu th½ mang n£ng l¸ch sØ chæ, hoÕt ðµng · nhi«u t¥ng vån hóa, cä trong ý thÑc lçn vô thÑc ng߶i viªt. Nhà th½ ít nhi«u ngoÕi cäm chæ.

Có ng߶i höi Malacmê:

-- Ông ð¸nh nói gì trong bài th½ ?

-- Nªu biªt ð¸nh nói gì thì nói, vi®c gì phäi viªt th½.

LÕi höi:

-- Sao tôi nhi«u ý hay mà làm th½ lÕi không hay ?

-- Ng߶i ta làm th½ không phäi b¢ng ý mà b¢ng chæ.

Nhà th½ làm chæ chü yªu không phäi · nghîa "tiêu dùng" nghîa tñ v¸ cüa nó mà · di®n mÕo, âm lßþng, ðµ vang v÷ng, sÑc gþi cäm cüa chæ trong tß½ng quan hæu c½ v¾i câu th½ bài th½.

Nói nhß Valêri, chæ trong th½ và vån xuôi tuy gi¯ng nhau v« hình thÑc nhßng khác nhau v« giá tr¸ (hóa tr¸ có l¨ ðúng h½n).

Ng߶i ð÷c th¶i trß¾c là mµt ng߶i ð÷c tß½ng ð¯i thø ðµng tìm lý giäi mµt ý ðã có sÇn.

Ng߶i ð÷c th¶i nay là mµt ng߶i ð÷c tích cñc cùng tham dñ phát nghîa v¾i nhà th½.

Ng߶i ð÷c ph¥n nào ð°ng tác giä v¾i ng߶i viªt.

Ông phó cä ngña có th¬ là mµt nhà th½ không tñ biªt. Nhæng con ngña cüa ông h÷ hàng v¾i nhæng con chæ, nó sinh sôi n¦y n· b¤t t§n v¾i tr¶i ð¤t.

B§c phó cä
D­ ít nhi«u TÕo hóa
Cùng cánh thþ

Ðây là mµt loÕi ngña g² ð£c bi®t, loÕi ngña công nghi®p sinh h÷c ð¶i m¾¸ Ng߶i ngh® sî già ðã c¤y vào ðó gien cüa s¯ ph§n.

Ngña lên m¤y
Mà nghìn tu±i cây
Và mµt ti¬u sØ ng߶i

Và câu chuy®n Ông phó cä ngña biªt ðâu chÆng là mµt ngø ngôn v« thi pháp, v« truy«n th¯ng, ð±i m¾i.

ÐÕi sß C± ÐÑc nói: "Khi ta trö m£t trång, nhi«u ng߶i mäi nhìn ngón tay mà quên m¤t m£t trång".

BÕn ð÷c trß¾c khi bß¾c vào bài th½ xin tÕm ð¬ lÕi cách ð÷c tuyªn tính thu¥n duy lý · ngßÞng cØa nhß ng߶i khách bö gi¥y trß¾c khi vào mµt trà th¤t Nh§t Bän.

BÕn hãy thØ ð¬ nhæng hình änh nhæng con chæ trong câu th½ d¡t dçn trên con ð߶ng tâm thÑc ra khöi l¯i ði chæ nghîa "tiêu dùng" mµt chi«u quen thuµc hàng ngày.