Ru+`ng Ma('m

-- Bi`nh Nguye^n Lo^.c

him ddang bay lu+o+.n bo^~ng ddu+'ng khu+.ng la.i, khie^'n tha(`ng Co^.c thi'ch chi' he^'t su+'c. No' theo do~i con chim tha^`y bo'i a^'y tu+` na~y dde^'n gio+`, cho+` ddo+.i ca'i phu't na^`y dda^y\.

Tha^.t la` huye^`n die^.u, su+. ddu+'ng ye^n ddu+o+.c mo^.t cho^~ tre^n kho^ng trung, tro^ng nhu+ la` chim ai treo pho+i kho^ ngoa`i sa^n nha`.

Chim tha^`y bo'i nghie^ng dda^`u do`m xuo^'ng ma(.t ra.ch gia^y la't ro^`i nhu+ bi. ddu+'t da^y treo, no' ro+i xuo^'ng nu+o+'c mau le. nhu+ mo^.t ho`n dda' na(.ng. Vu+`a ddu.ng nu+o+'c, no' la.i bi. ba('n tung tro+? le^n nhu+ mo^.t cu.c cao su bi. tu+ng, mo? nga^.m mo^.t con ca' nho?.

Co^.c ngu+?a ma(.t le^n tro+`i dde^? theo do~i o^ng ca^u ky` di. va` ta`i ti`nh a^'y nu+~a, nhu+ng ma('t no' bi. ngo.n du+`a nu+o+'c be^n kia bo+` ra.ch ni'u la.i\.

Tre^n mo^.t ta`u du+`a nu+o+'c, mo^.t con chim tha(`ng cha`i xanh nhu+ da tro+`i tru+a tha'ng gie^ng, ddang ye^n la(.ng va` be^`n chi' ri`nh ca'.

Trong the^' gio+'i bu`n la^`y ma` tha(`ng Co^.c ddang so^'ng, ai cu~ng la` o^ng ca^u ca?, tu+` o^ng no^.i no' cho dde^'n nhu+~ng con sinh va^.t nho? mo.n qui tu. quanh ca'c ngo.n nu+o+'c.

Ma`u xanh cu?a chim tha(`ng cha`i dde.p kho^ng co' ma`u xanh na`o sa'nh ki.p. Su+. be^`n chi' cu?a no' cu~ng chi? co' su+. be^`n chi' cu?a ca'c la~o co` sa^`u na~o la` ngang vai tho^i, ca'i be^`n chi' nhi`n ra^'t de^~ me^, nhu+ng me^ nhu+'t la` mu~i te^n xanh ba('n xuo^'ng nu+o+'c nhanh nhu+ cho+'p, mo^~i khi tha(`ng cha`i tro^ng tha^'y con mo^`i\.

Tha(`ng Co^.c la` mo^.t ddu+'a be' ba.c ti`nh. Mo^.t dda`n co` lo^ng bo^ng bay qua ddo', ddu? la`m cho no' que^n tha(`ng cha`i ngay\. La` vi` dda^`u co` cho+?m cho+?m nhu+~ng co.ng lo^ng bo^ng, nha('c nho+? no' nhu+~ng ke'p vo~ ha't bo^.i ga('n lo^ng tri~ tre^n ma~o kim kho^i ma` no' dda~ me^, ca'ch dda^y ma^'y na(m, ho^`i gia quye^'n no' co`n o+? tre^n la`ng.

Ho^`i a^'y no' su+o+'ng la('m. Quanh nha` no', co' ha`ng tra(m nha` kha'c, co' vu+o+`n ca^y tra'i, co' nu+o+'c ngo.t quanh na(m, co' tre? con dde^? no' la`m ba.n, dde^? no' ddu`a gio+~n vo+'i\.

Nhu+ng kho^ng hie^?u sao mo^.t ho^m ti'a no' ba'n chie^'c cho`i la' ddi, ro^`i o^ng no^.i no', ti'a no', ma' no' va` no', mo^.t ddu+'a be' mu+o+`i tuo^?i, ke'o nhau xuo^'ng mo^.t chie^'c xuo^`ng cui, mo^.t thu+' xuo^`ng to ma` ngu+o+`i ta go.i la` xuo^`ng me., ghe con. Ro^`i ho. ddi lang thang tu+` ra.ch hoang va('ng na^`y dde^'n kinh hiu qua.nh no., va` ro^'t cuo^.c du+`ng bu+o+'c no+i ca'i xo' kho^ng ngu+o+`i na^`y ma` o^ng no^.i no' dda(.t te^n la` xo'm O^-Heo\.

Nghi~ dde^'n nhu+~ng na(m cu~, tha(`ng Co^.c bo^~ng nghe the`m ngu+o+`i vo^ cu`ng, the`m co`n ho+n la` the`m mo^.t tra'i xoa`i ngo.t, mo^.t tra'i khe^' chua ma` tu+` na(m na(m nay no' kho^ng ddu+o+.c ne^'m.

Nhu+~ng ngu+o+`i di cu+ na(m no. tre^n chie^'c xuo^`ng cui va^~n co`n so^'ng ddu? ca?. Nhu+~ng chie^`u nghi ngu't su+o+ng mu` tu+` dda^'t la^`y bo^'c le^n, va` nhu+~ng dde^m mu+a ga`o gio' hu', nhu+~ng ngu+o+`i a^'y ke^? chuye^.n cho Co^.c nghe, nhu+~ng chuye^.n ma ro+?n o'c nhu+ a(n pha?i tra'i ba^`n chua\. Nhu+ng da^`u sao, Co^.c cu~ng thi'ch ngu+o+`i kha'c ho+n, cu~ng nhu+ no' thi'ch vu+o+`n tu+o+.c sa^`m ua^'t ho+n ca?nh ru+`ng tra`m to^'i mi.t hoa(.c ca?nh ddo^`ng kho^ng ba't nga't o+? dda^y\. O+? dda^y, cho dde^'n tie^'ng cho' su?a, tie^'ng ga` ga'y no' cu~ng kho^ng nghe tu+` la^u\. Con cho' sa(n va` ma^'y con ga` gio^'ng mang theo, dda~ nga~ la(n ddu`ng ra ma` che^'t ngay trong tha'ng mo+'i to+'i\. Tha(`ng Co^.c nga.c nhie^n ma` tha^'y sao ngu+o+`i va^~n kho^ng che^'t trong khi' ha^.u ta`n a'c na^`y: no'ng, a^?m, co`n muo^~i mo`ng thi` quo+ tay mo^.t ca'i la` na('m ddu+o+.c ca? mo^.t na('m dda^`y\.

Chu+a bao gio+` mong mo?i cu?a Co^.c ddu+o+.c tho?a ma~n mau le. nhu+ ho^m nay\. No' vu+`a the`m ngu+o+`i thi` tie^'ng ho` cu?a ai bo^~ng va(?ng le^n trong ru+`ng tra`m, ro^`i tie^'p theo ddo' la` tie^'ng che`o khua nu+o+'c:

Ho` o+\... tha'ng ba co+m go'i ra ho`n,
Muo^'n a(n tru+'ng nha.n pha?i lo`n hang mai\.

Tha` la` kho^ng ddu+o+.c a(n, cho+' co`n a(n mo^.t chu't xi'u thi` ca'i vi. cu?a mo'n a(n co`n cho.c the`m ho+n bao gio+` ca?. Ne^n chi Co^.c nhi`n xuo^`ng che`o khua^'t da.ng ro^`i thi` xa^y lu+ng tu+'c kha('c dde^? cha.y le^n O^-Heo\.

Tro.n vu`ng na^`y, o^ng no^.i no' dda(.t te^n la` O^-Heo\. Nhu+ng rie^ng trong trong rie^ng gia quye^'n no' thi` O^-Heo cha'nh hie^.u la` mo^.t ca'i go` xa o+? tre^n kia, ca'ch me' ra.ch dde^'n hai da(.m hu'. So^' la` ho^`i tru+o+'c, nga`y dda^`u to+'i dda^y, o^ng no^.i no' vo+'i ti'a no' ddi kie^'m ddo^` a(n trong ru+`ng, dda~ ga(.p no+i ddo' mo^.t o^? heo ru+`ng. Ca? o^? heo dde^`u bi. sa't ha.i ho^m ddo' va` vie^.c canh ta'c cu?a gia quye^'n no' ve^` sau na^`y dda~ dduo^?i thu' du+~ ddi xa\.

Tuy nhie^n, dde^` pho`ng chu'ng tro+? la.i, o^ng no^.i no' dda~ ca^'m no' le^n O^-Heo mo^.t mi`nh. Tha(`ng Co^.c la.i thi'ch le^n ddo', ban dda^`u chi? vi` O^-Heo co' su+'c quye^'n ru~ cu?a mo^.t tra'i ca^'m, nhu+ng ve^` sau, no' ga(.p ngu+o+`i no+i ddo'.

DDo' la` va`i ngu+o+`i dda`n o^ng va` dda`n ba`, no'i la` o+? xa la('m, ca'ch ddo' mo^.t nga`y ddu+o+`ng so^ng. DDa`n o^ng thi` dde^'n dde^? ga'c quo^'c, ga'c nhan sen, co`n dda`n ba` thi` dde^? nho^? bo^`n-bo^`n ve^` la`m du+a ba'n.

DDo' la` nhu+~ng ngu+o+`i ba.n bi' ma^.t cu?a no', no' giu+~ ki'n kho^ng cho nha` no' bie^'t. Ho. hay ke^? chuye^.n xo'm la`ng, chuye^.n dda'm cu+o+'i, dda'm ma, dda'm ha't, dda'm cu'ng ddi`nh, to'm la.i ta^'t ca? sanh hoa.t cu?a la`ng ma.c ma` tu+` la^u Co^.c kho^ng tha^'y va` nga^.m ngu`i tu+o+?ng dde^'n nhu+ nho+' nhu+~ng ky? nie^.m xa xo^i\.

Co^.c cha.y qua kho?i ruo^.ng nha` va` ddu+'ng la.i nghi? me^.t. No' me^.t la('m vi` no' cha.y du+o+'i nu+o+'c va` du+o+'i bu`n, ma(.c da^`u lu'a dda~ dde^'n mu`a ga(.t.

Na(m xu+a, gia quye^'n no' dde^'n dda^y va`o cuo^'i tha'ng gie^ng, sau khi cu'ng o^ng va?i xong o+? que^ cu~. O^ng no^.i no' vo+'i ti'a no' ddo^'t ru+`ng tra`m tu+` ngoa`i bo+` ra.ch. Gio' tho^?i vo^ ru+`ng, va` lu+?a, nhu+ con va^.t kho^?ng lo^`, dda~ ta'p mo^.t ca'i va`o kho^'i thi.t xanh um cu?a bie^?n ru+`ng tra`m na^`y\. Tha`nh ra ruo^.ng nha` no' mang mo^.t hi`nh tro`n ki` di., kho^ng tro`n dde^`u dda(.n vi` kho^ng ai chi? huy ddu+o+.c su+. cha'y ra^'t la` ra('n ma('t cu?a ngo.n lu+?a\.

Co^.c nhi`n ruo^.ng mi`nh mo^.t ho^`i ro^`i cu+o+`i khan le^n. DDa'm ru+`ng bi. khoe't mo^.t lo^~ dde^? la`m ruo^.ng, tro^ng nhu+ dda^`u to'c tre? con ddu+o+.c me. ca.o, nhu+ng mo+'i ca.o co' mo^.t ma?ng thi` co' chuye^.n ga^'p, bo? do+? co^ng vie^.c; ddu+'a be' bi. chu'ng ba.n che^' nha.o la` dda^`u cho' ta'p.

Lu'c ruo^.ng chi'n, ca^y lu'a cao qua', nga~ ra.p xuo^'ng, dde^? lo`i tra(m nga`n go^'c tra`m le^n, tro^ng nhu+ ai ddo'ng co.c dde^? ca^'t nha` sa`n; na(m xu+a ddo^'t ru+`ng nhu+ng kho^ng ddu? su+'c dda'nh nhu+~ng go^'c tra`m tu+o+i ro'i kho^ng cha'y ddu+o+.c na^`y, ti'a tha(`ng co^.c dda`nh ca^'y lu'a giu+~a nhu+~ng go^'c a^'y, ma~i cho dde^'n nga`y nay ma` go^'c va^~n chu+a mu.c. Ti'a no' no'i mu+o+`i na(m nu+~a, tra`m che^'t cu~ng va^~n co`n ddu+a ca(?ng le^n nhu+ va^`y\.

Sau lu+ng Co^.c la` nhu+~ng ra(.ng tra`m bi. cha'y se'm du+o+'i tra^.n lu+?a khai hoang, kho^ng che^'t ngay, nhu+ng "che^'t nha't", cu+' mo^~i na(m che^'t la^`n mo`n the^m va`i mu+o+i ca^y\. Ma^'y ha`ng tra`m dda^`u na'm dden va` tru.i nha'nh nhu+ co^.t nha` cha'y, ca^m ha^.n nhi`n chie^'c cho`i la' xa ti't mu` du+o+'i me' ra.ch ddang chu+'a cha^'p ke? thu` dda~ la^'n dda^'t cu?a chu'ng, dda~ sa't ha.i chu'ng.

Sau ddo', ru+`ng da`y mi.t, cha(`n chi.t nhu+~ng da^y bo`ng bong, da^y choa.i, bo` tu+` tha^n ca^y na^`y qua tha^n ca^y kha'c.

Tha(`ng Co^.c la('ng tai nhu+ng kho^ng nghe tie^'ng ddo^.ng na`o ca?. No' dda'nh ba.o chen qua nhu+~ng ca^y bi`nh-ba't, ca^y ra'ng, mo.c xen vo+'i tra`m, dde^? ddi to+'i ddi'ch.

Mo^.t o^? cho^`n co^.c bo^~ng cha.y qua tru+o+'c ma(.t no', khua le^n mo^.t ca'i roa.ch, la`m no' giu+.t mi`nh, nhu+ng tie^'ng ngu+o+`i tre^n O^-Heo ca'ch ddo' chu+~ng hai ha`ng ca^y, giu'p cho no' vu+~ng da.\.

Tie^'ng dda`n ba` ho?i:

-- Anh ho^?ng so+. tha(`ng Mu`i hay sao ?

Tie^'ng dda`n o^ng dda'p:

-- Tha(`ng Mu`i thi` qua cho mo^.t loi la` nha`o ho+'t.

Co^.c ve.t co? la', ddi mau dde^'n ddo' va` khi no' chun ra kho?i kho^'i xanh thi` hai ngu+o+`i co' ma(.t tre^n go` O^-Heo so+. ha~i ngo^`i dang ra\. Ngu+o+`i dda`n o^ng ga'c quo^'c la` ngu+o+`i quen, ngu+o+`i dda`n ba` nho^? bo^`n-bo^`n thi` la. hoa('c. Chi. na^`y tre? dde.p ho+n ta^'t ca? nhu+~ng chi. ma` no' quen bie^'t tu+` la^u\.

Ngu+o+`i dda`n o^ng tu+. tra^'n ti?nh la.i ngay, ngoa('t no' la.i ma` ho?i:

-- Muo^'n ve^` tre^?n hay kho^ng Co^.c ? Muo^'n thi` ddi theo chi. hai ma^`y dda^y, chi? co' mo^.t ddu+'a em ga'i ngo^. la('m.

Trong khi tha(`ng Co^.c ma('c co+? ti'a tai thi` chi. dda`n ba` ho?i anh kia:

-- O+? mie^.t na^`y co' ngu+o+`i sao anh ?

-- Chi? co' mo^.t nha` tho^i\. Mo+'i to+'i dda^y chu+`ng na(m na(m.

-- Quen hay la. ?

-- La.\. Ho. o+? tre^n Sa-DDe'c la^.n.

Chi. dda`n ba` an lo`ng, vui la.i ddu+o+.c va` no'i vo+'i Co^.c dde^? mua lo`ng ke? dda~ ba('t cho+.t vie^.c tha^`m le'n cu?a chi.:

-- Em cu?a chi. kho^ng bao gio+` chi.u ve^` la`m da^u o+? mo^.t cho^? nhu+ va^`y\. Em co' muo^'n thi` pha?i o+? re^? tho^i\.

Ro^`i hai ngu+o+`i lo+'n cu+o+`i nga(.t nghe.o vo+'i nhau\.

Tha(`ng Co^.c mo+'i mu+o+`i la(m, nhu+ng cao lo+'n ga^`n ba(`ng ngu+o+`i dda`n o^ng kia\. Mi`nh tra^`n cu?a no' no^?i u, no^?i na^`n nhu+~ng ba('p thi.t ra('n nhu+ na('n ba(`ng dda^'t se't ga('n va`o ddo' ro^`i nung cho dden va` cu+'ng.

Su+. na^?y no+? cu?a tha^n the^? no' ddi song ddo^i vo+'i su+. tru+o+?ng tha`nh cu?a ddo+`i so^'ng sinh ly' be^n trong cu?a no'. Na(m nay no' dda~ ba('t dda^`u ba^ng khua^ng mo^~i khi chie^`u xuo^'ng, ma(.t tro+`i ddo^'t cha'y ddo? dda^`u ru+`ng tra`m tra^`m thu?y tru+o+'c nha`. Nhu+ng so^'ng co^ ddo+n o+? dda^y, no' kho^ng bie^'t chuye^.n trai ga'i nhu+ va^`y la` xa^'u dde^'n mu+'c na`o va` no' pha?i co' tha'i ddo^. la`m sao ne^n bo^'i ro^'i la('m.

Chi. dda`n ba` na('m tay no', ri. no' ngo^`i xuo^'ng be^n ca.nh chi., vo^~ le^n dda^`u no' ro^`i do^~ ngo.t:

-- Chi. kho^ng a(n thi.t em re^? chi. dda^u ma` so+.\. Ma^`y ma` ve^` tre^?n la`m ruo^.ng thi` ai cu~ng u+a\. La`m re^? co' co^ng, ba na(m thi` ma' chi. ga? con Tho^i cho ma^`y lie^`n. No'i thie^.t ddo' ma`.

-- No' muo^'n tro^'n theo qua du+~ la('m, ngu+o+`i dda`n o^ng no'i, nhu+ng no' co`n nga.i\.

-- Nga.i gi` ?

-- Thi` lo so+. ca'i vie^.c xa xo^i dda^'t la. ddo' ma`.

-- Em ne`, chi. dda`n ba` la.i ho?i, nha` co' ma^'y ngu+o+`i ?

-- Bo^'n ngu+o+`i ?

-- Ai vo+'i ai ?

-- O^ng no^.i tui, ti'a tui, ma' tui vo+'i tui\.

-- La`m ma^'y co^ng dda^'t ?

-- Ho^`i ddo' bo^'n co^ng, ba^y gio+` mu+o+`i co^ng.

-- Ga(.t ddu+o+.c bao nhie^u gia. mo^~i mu`a ?

-- Ta'm gia.\.

Chi. dda`n ba` cu+o+`i nga^'t mo^.t ho^`i ro^`i day la.i ho?i nho+n ti`nh:

-- Tro+`i o+i, ruo^.ng gi` ma` mu+o+`i co^ng dda^'t, chi? ga(.t ddu+o+.c co' ta'm gia. tho^i ?

Ngu+o+`i dda`n o^ng kho^ng cu+o+`i, dda'p:

-- DDa^'t nu+o+'c ma(.n na`o mo+'i khai hoang cu~ng nhu+ va^.y he^'t.

-- Ro^`i la^'y gi` ma` a(n em nho? ?

-- Ti'a to^i ddi ddo^?i lu'a the^m, o+? dda^u kho^ng bie^'t, xa la('m.

-- DDo^?i ba(`ng gi` ?

-- Ba(`ng ca' kho^\. Vo+'i la.i cu~ng cha(?ng ca^`n a(n co+m. Nhie^`u khi a(n ru`a, a(n ra('n tru+` co+m. O+? dda^y, ru`a nhie^`u nhu+ kie^'n. DDo^'t ru+`ng ro^`i ddo'n tre^n dda^`u gio' mo^.t la't la` chu'ng no' la.ch ca.ch cha.y tro^'n lu+?a, ba('t kho^ng ki.p la^.n.

Chi. dda`n ba` to? ve? a'i nga.i mo^.t ho^`i ro^`i no'i:

-- Na~y gio+` chi. no'i cho+i ddo'. Nhu+ng bie^'t ddu+o+.c ti`nh ca?nh cu?a em, chi. tha^.t bu.ng tha^'y la` em ca^`n ddi theo chi. hoa(.c la` anh dda^y cu~ng ddu+o+.c.

Chi. ta vo'i tay sau lu+ng, la^'y ba^`u nu+o+'c ngo.t, mo+? nu't ra ro^`i ngu+o+'c ma(.t le^n tro+`i, ro't nu+o+'c va`o mie^.ng. Chi. uo^'ng u+`ng u+.c va`i ca'i ro^`i la.i no'i:

-- Em co' ddu+o+.c a(n che` la^`n na`o kho^ng ?

-- Kho^ng, tu+` na(m na(m nay ro^`i\. Ca'ch dda^y mo^.t nga`y ddu+o+`ng nu+o+'c, kho^ng co' nha` cu+?a ai ca?, kho^ng co' qua'n tie^.m gi` he^'t. Vo+'i la.i cu~ng kho^ng co' tie^`n.

-- O+? Sa-DDe'c sao la.i kho^ng vo^ Tha'p Mu+o+`i ma` nhe` xuo^'ng U-Minh na^`y ?

-- Tui cu~ng kho^ng bie^'t ta.i sao\. Nhu+ng o+? Tha'p Mu+o+`i de^~ chi.u ho+n ha? ?

-- Chi. cu~ng kho^ng bie^'t. Chi? bie^'t dda^'t hoang o+? Tha'p Mu+o+`i ga^`n que^ cu~ cu?a em ho+n. Que^ em o+? ga^`n Cao La~nh pha?i kho^ng ?

-- Ga^`n.

-- Em co' nho+' xoa`i Cao La~nh ho^n ?

-- Tui la.y chi., ddu+`ng co' nha('c che`, nha('c xoa`i nu+~a, tui the`m muo^'n che^'t ddi\. Na(m na(m nay, tui kho^ng co' bie^'t mo'n ngo.t la` gi`. Ma^'y ca^y chuo^'i tro^`ng sau nha` cu~ng che^'t queo vi` dda^'t co`n ma(.n qua'. Na(m nay mo^.t ca^y tro^? buo^`ng, cha('c to^i ddu+o+.c a(n ngo.t dda^y\. U'i cha` ! Tru+a ro^`i, cha('c to+'i bu+~a co+m, tho^i tui ve^` nha, anh, chi. ?

-- U+` ve^`, mai mo^'t la.i le^n dda^y nu+~a nha ?

-- Xuo^`ng anh chi. o+? dda^u ?

-- Du+o+'i kia\. Nho^? bo^`n-bo^`n o+? du+o+'i a^'y, nhu+ng le^n dda^y cho kho^ ra'o dde^? a(n co+m tru+a e' ma`. Em Co^.c ne`, em cu?a chi. ngo^. la('m, tra('ng la('m nghe kho^ng ?

Chuo^~i cu+o+`i cu?a hai ngu+o+`i nho+n ti`nh a^'y dduo^?i theo sau lu+ng Co^.c khie^'n cho no', trong gia^y phu't, kho^ng muo^'n ve^` nha` nu+~a\.

Ra kho?i ru+`ng tra`m ra^m ma't, ma('t Co^.c bo^~ng du+ng nhu+ ddo^? ha`o quang tru+o+'c a'nh na('ng tha'ng mu+o+`i\. Kho^ng khi' bi. ddo^'t cha'y, ddang rung rinh nhu+ nu+o+'c xao, va` no' tu+o+?ng chu+`ng nhu+ ma'i la' nha` no', dden thui du+o+'i kia, sa('p cha'y dde^'n no+i\.

Tha(`ng Co^.c ve^` to+'i nha` thi` co+m tru+a dda~ do.n xong.

-- Ma^`y ddi dda^u ma` to+'i ddu+'ng bo'ng mo+'i ve^` ?

-- Tui ddi lu+o+.m lo^ng chim Long o^\.

-- Lo^ng dda^u ?

-- Ma` kie^'m hoa`i ho^?ng co'.

-- Mo^` to^? cha ma^`y, nhie^`u chuye^.n. Chim Long o^ ddo+`i xu+a mo+'i co' cho+' ddo+`i nay dda^u co`n nu+~a\. Mai ga(.t nghe kho^ng ? A(n co+m khuya ro^`i xuo^'ng ddo^`ng cho so+'m, ddu+`ng ddi dda^u he^'t.

Ca? nha` la(.ng le~ ngo^`i quanh ma^m co+m, Kho^ng ai no'i vo+'i ai lo+`i na`o\. Nhu+~ng ngu+o+`i na^`y, so^'ng bie^.t ti.ch o+? dda^y la^u nga`y ro^`i, dda~ bie^'n tha`nh a' kha^?u vi` tho'i quen.

Rie^ng tha(`ng Co^.c, su+. ca^`n no'i cu?a tuo^?i tho+ ddang le^n ma.nh la('m nhu+ ca^`n cha.y nha?y, ca^`n a(n uo^'ng va^.y\. Ca^u chuye^.n ho^`i na~y tre^n go` O^-Heo khie^'n no' ca`ng ba('t mu`i no'i the^m, ne^n ni'n kho^ng ddu+o+.c, no' ho?i o^ng no^.i no':

-- No^.i ne`, ho^`i mo+'i to+'i, giu+~a mu`a na('ng, mi`nh uo^'ng nu+o+'c gi`, tui que^n ro^`i ?

No' ho?i nhu+ va^.y vi` no' vu+`a nhi`n ra ca'i gie^'ng be^n he` va` nho+' ra la` gie^'ng dda~ ngo.t nu+o+'c ho^m mu`a na('ng tru+o+'c, ma(.c da^`u dda~ ddu+o+.c dda`o tu+` na(m na(m ro^`i\.

-- Uo^'ng nu+o+'c ddo.ng tre^n lung, tre^n ru+`ng, cho+' uo^'ng nu+o+'c gi`.

-- Sao mi`nh to+'i dda^y o^ng no^.i ?

-- DDa~ no'i cho ma^`y bie^'t ro^`i\. Tre^n xu+', mi`nh kho^ng co' ruo^.ng, la`m co^ng kho^? ca? ddo+`i\.

-- O+? dda^y, mi`nh co' ruo^.ng, nhu+ng cu~ng kho^? ca? ddo+`i\.

O^ng no^.i tha(`ng Co^.c la(.ng thinh. No' nhi`n o^ng no^.i no' ro^`i cho+.t nha^.n ra ra(`ng na(m nay o^ng cu. gia` qua'. To'c ra^u cu?a o^ng cu. dda~ tra('ng bo^ng. Nho+' ra o^ng cu. thu+o+`ng than mi`nh nho+' mo^`, nho+' ma? o^ng ba` qua', no' bu`i ngu`i thu+o+ng o^ng ne^n do`m ra sa^n dde^? que^n.

Ba^'y gio+` bo'ng cu?a bo^'n ca'i no^`i rau dda~ tro`n va`nh, chi? ra(`ng tha^.t ddu'ng ngo.\. Bo^'n ca'i no^`i be^? a^'y, he`n la` the^' ma` ra^'t la` co^ng du.ng ddo^'i vo+'i nha` no'.

DDe^? tra'nh nu+o+'c ma(.n tra`n bo+` nga^.p sa^n, ti'a no' dda~ ddo'ng mu+o+`i hai ca^y co.c, la`m tha`nh bo^'n ca'i gia' ba cho+n tre'o nhu+ gia' tro^'ng cu?a bo.n ddo+`n tho^?i dda'm ma\. Tre^n mo^~i gia', dda(.t mo^.t ca'i no^`i lu?ng ddi't, va` trong no^`i dde^? dda^`y dda^'t ma` ti'a no' mang tu+` xa ve^`. DDa^'t o+? dda^y ma(.n cha't du`ng kho^ng ddu+o+.c. Ha`nh, o+'t, rau ra(m, rau mo^` om, ddu+o+.c tro^`ng trong ma^'y ca'i vu+o+`n cao ca(?ng ddo'. DDo' la` bo^'n thu+' to^'i ca^`n, dda^'t ma(.n bao nhie^u cu~ng pha?i la^.p the^' ma` tro^`ng cho ddu+o+.c, kho^ng tho^i kho^ng co' mo'n gia vi. na`o dde^? a(n ca' nu+~a\.

Bo^'n mie^'ng vu+o+`n cao ca(?ng va` ti' hon la.i la` chie^'c ddo^`ng ho^` cu?a nha` na^`y va`o mu`a kho^\. Cu+' ba(`ng va`o be^` da`i cu?a bo'ng gia' la` ti'nh gio+` ddu+o+.c ngay, va` khi bo'ng no^`i tro`n vu.m che ma^'t bo'ng gia' la` ddu'ng ngo. ngay bon.

Nhi`n ra sa^n mo^.t ho+i, nhai nuo^'t he^'t co+m, no' day vo^ va` ho?i ti'a no':

-- Na(m nay mi`nh ga(.t co+~ ddu+o+.c bao nhie^u ti'a ?

-- Nho+` o^ng ba`, dda^'t nu+o+'c, i't la('m cu~ng ddu+o+.c ha(m la(m gia.\.

-- Cu~ng chu+a ddu? a(n.

-- DDu? gi` ma` ddu?, ma' no' no'i, nha` mi`nh pha?i a(n tra(m ru+o+~i la` so^' cho't.

-- Vo+'i la.i, ti'a tha(`ng Co^.c tro+? va`o ca^u chuye^.n, ta.i lu'a na`ng Cu.m tha^'t ga.o la('m. Na(m to+'i ta gieo gio^'ng Ta^`m Vuo^.t cha('c ddu+o+.c ga.o ho+n nhie^`u\. Na(m nay he^~ chuo^'i tro^? buo^`ng thi` na(m to+'i tao tro^`ng sa?, tro^`ng o^?i ddu+o+.c ro^`i ddo'.

Ca? nha` dde^`u ho+'n ho+? tru+o+'c du+. ddi.nh tu+o+ng lai to^'t dde.p kia\. Nhu+ng tha(`ng Co^.c chu+a tha^'y gi` la` xa'n la.n ca?. Tro^`ng o^?i thi` cu~ng pha?i kha' la^u mo+'i co' tra'i, trong khi ddo' no' tie^'p tu.c the`m che`, the`m xu+ng xa, nho+' dda'm cu'ng ddi`nh, nho+' ha't bo^.i va` bi. mo^.t hi`nh a?nh mo+'i quye^'n ru~, hi`nh a?nh cu?a con Tho^i, cha('c la` gio^'ng he^.t chi. nho^? bo^`n-bo^`n, tu+'c la` co' duye^n la('m.

Con trai la`ng tha^'y con ga'i ra^'t thu+o+`ng, the^' ma` ho. co`n tha^`m le'n ru? nhau ddi mo^.t nga`y ddu+o+`ng nu+o+'c dde^? ra dda^y ga(.p nhau, huo^'ng ho^` gi` no' chu+a ddu+o+.c no'i chuye^.n vo+'i con ga'i lo+'n la^`n na`o he^'t. Nhu+~ng ddu+'a con ga'i ba.n cu?a no' ca'ch dda^y na(m na(m, no' nho+' la.i thi` kho^ng co' gi` quye^'n ru~ ca?. DDu+'a na`o cu~ng ca.o tro.c chu+`a ba'nh be`o phi'a sau va` giu+~a chie^'c ba'nh be`o, mo.c ra mo^.t cho`m dduo^i da`i tro^ng dde^'n buo^`n cu+o+`i\.

Nhu+ng ma` con ga'i lo+'n pha?i kha'c. Co^.c chu+a tha^'y con ga'i lo+'n, nhu+ng tin cha('c nhu+ va^.y\. Co' mo^.t linh ca?m gi`, o+? dda^u tu+` kie^'p tie^`n tha^n cu?a no' bay la.i va` giu'p cho no' bie^'t nhu+ va^.y\. Nhu+~ng co^ con ga'i lo+'n chu+a tha^'y hi`nh a^'y, ma` dda~ co' tie^'ng ke^u ddu+o+.c, chu'ng a^m tha^`m go.i Co^.c, tie^'ng go.i nhu+ va(ng va(?ng dda^u trong kho^ng trung.

Tha^?n tho+`, tha(`ng Co^.c no'i la.i ca^u ho^`i na~y, va` gia^.n gio^~i, the^m mo^.t ddoa.n khie^'n o^ng no^.i no' giu+.t mi`nh, cho^'ng ddu~a ma` nhi`n no' tru+`ng tru+`ng:

-- O+? dda^y mi`nh co' ruo^.ng nhu+ng cu~ng kho^? ca? ddo+`i\. Tui muo^'n ddi qua', ddi dda^u cu~ng ddu+o+.c, mie^~n o+? ddo' co' la`ng xo'm, co' ngu+o+`i ta\.

Tha(`ng Co^.c thi'ch ma^'y ca^y no.c na.ng la('m. Bo' lu'a na`o ga'c le^n ddo' cu~ng na(`m ye^n ca? cho+' kho^ng chu+.c ro+'t xuo^'ng nu+o+'c ruo^.ng nhu+ nhu+~ng bo' lu'a ga'c tre^n dda^`u no.c thu+o+`ng.

DDo' la` nhu+~ng go^'c tra`m ma` cha'ng hai che? ra ra^'t tha^'p. Khi ddo^'n tra`m cha'y, ti'a tha(`ng Co^.c dda~ tru` xa, ddo^'n o+? tre^n cha'ng hai a^'y ddo^. mo^.t gang ru+o+~i ne^n ba^y gio+` ho. mo+'i co' no.c na.ng ra^'t tie^.n ma` du`ng ga'c lu'a\.

O^ng no^.i tha(`ng Co^.c cho^'ng xuo^`ng tre^n ruo^.ng, len lo?i qua ma^'y go^'c tra`m. O^ng ghe' tu+`ng go^'c dde^? cho lu'a xuo^'ng xuo^`ng.

DDu? thu+' la` co`, co` ma, co` lo^ng bo^ng, co` qua('m, co` hu+o+ng, tha^n ma^.t nhi`n gia ddi`nh bo^'n ngu+o+`i ga(.t lu'a nha`. DDa^y la` bo^'n ngu+o+`i ddo^.c nhu+'t ma` chu'ng tha^'y mo^~i nga`y o+? vu`ng hoang va('ng na^`y; ban dda^`u chu'ng so+. ha~i ho., nhu+ng ve^` sau, tha^'y ho. hie^`n tu+` qua', chu'ng la`m quen vo+'i ho. dda~ ddu+o+.c bo^'n the^' he^. co` ro^`i\.

Ma' tha(`ng Co^.c lo^.i si`nh to+'i dda^`u go^'i, va` lo^.i nu+o+'c ga^`n to+'i ha'ng nhu+ng vui ve? ho+n nga`y na`o he^'t. Ba` ta ta(`ng ha('ng ro^`i ca^'t tie^'ng ho`:

Ho`... o+\... tie^'ng anh a(n ho.c la`u tho^ng,
La.i dda^y em ho?i kha(n lo^ng ma^'y ddu+o+`ng ?

-- Ti'a no' sao ca^m ca'i mie^.ng la.i, kho^ng ba('t va^.y ?

-- Hu+', nhie^`u chuye^.n na` ! Gia` ro^`i ma` co`n ho` vo+'i ha't, ba('t vo+'i ghe.o\. Bo^. co`n trai ga'i gi` ddo' sao ?

Vi` vui ke^'t qua? cu?a ca^`n cu` ne^n ma' tha(`ng Co^.c que^n ra(`ng ba` ta dda~ qua' mu`a ho` ro^`i\. Ti'a no' nha('c la.i ba` ta mo+'i cho+.t nha^.n ra\. Tuy nhie^n ba` va^~n nga^.m ngu`i nho+' ca'i thu' vui a^'y thuo+? ba` co`n con ga'i va` ngay ba^y gio+` dda^y, to'c dda~ nhuo^'m hoa ra^m ro^`i, ba` cu~ng hu+o+?ng ddu+o+.c ne^'u co`n o+? la`ng, hu+o+?ng ba(`ng ca'ch khuye^'n khi'ch bo.n trai tre? ho` ddo^'i dda'p vo+'i nhau\.

Tha(`ng Co^.c thi` xo^n xao trong lo`ng, nho+' la.i lo+`i chi. nho^? bo^`n-bo^`n ba?o ra(`ng no' ma` ve^` la`ng la`m ruo^.ng thi` ai cu~ng u+a\. U+`, no' se~ ho` ddo^'i dda'p vo+'i con Tho^i\. Cha^.c ! Ma` no' pha?i nho+` ma' no' da.y ho` mo+'i ddu+o+.c. No' co' nghe ho` la^`n na`o dda^u dde^? ma` thuo^.c gio.ng va` bie^'t ca^u\.

DDe^'n chie^`u thi` xong xuo^i ca?. O^ng no^.i tha(`ng Co^.c cho^'ng xuo^`ng lu'a dde^? ra bo+` ra.ch, co`n ti'a no', ma' no' va` no' thi` lo^.i nu+o+'c si`nh ma` ve^` bo^.\.

DDa^.p lu'a va` pho+i phong ma^'t he^'t mu+o+`i nga`y\. Trong nhu+~ng nga`y buo^`n te?, pha(?ng li` giu+~a ca?nh bu`n la^`y nu+o+'c ddo.ng a^'y, tha(`ng Co^.c ca`ng nao nu+'c muo^'n ve^` la`ng.

La.i dda^y em ho?i kha(n lo^ng ma^'y ddu+o+`ng ?

Kha(n lo^ng la` va^.t du.ng ma` no' dda~ que^n ro^`i thi` co`n bie^'t la` ma^'y ddu+o+`ng dde^? co`n dda'p cho tho^ng. Tu+` la^u, no' chi? co' mo^.t chie^'c qua^`n xa` lo?n tre^n ngu+o+`i, mu`a na('ng cha'y nhu+ mu`a mu+a la.nh. DDe^m no' nho+` no'p che tha^n cho ddo+~ bi. muo^~i ddo^'t va` gio' ca('t da\.

Nhu+~ng mo'n ddo^` ca^`n du`ng cu?a the^' gio+'i va(n minh a^'y cu~ng thuo^.c va`o nhu+~ng thu+' go+.i the`m nhu+ ba'nh tro^i nu+o+'c, ba'nh i't tra^`n va` ma'i to'c cu?a con Tho^i\.

Ho^m a^'y, du`ng bo^` cho con cha'u ddo^? lu'a va`o, o^ng no^.i tha(`ng Co^.c long tro.ng no'i:

-- Nga`y mai ra bie^?n.

Kho^ng ai ho?i ra bie^?n dde^? la`m gi` he^'t. Tha(`ng Co^.c cu~ng la`m thinh, tra'i vo+'i mo.i nga`y ma` no' ho?i kho^ng ki.p dda'p.

Con ra.ch O^-Heo tru+o+'c nha`, ne^'u co' ddi tre^n a^'y thi` pha?i ve^` ngo.n, no' nghi~ nhu+ va^.y, ddi ve^` ngo.n dde^? re~ qua nhu+~ng kinh ra.ch kha'c ma` ti`m la`ng ma.c sa^`m ua^'t, cho+' xuo^i do`ng ra bie^?n thi` co`n nghi~a ly' gi` nu+~a cho+' ?

No' chu+a ddu+o+.c ra bie^?n la^`n na`o ca? va` ma^'y na(m tru+o+'c dda^y no' muo^'n theo ghe cu?a bo.n ba('t cua dde^? ddi mo^.t chuye^'n la('m, ma` kho^ng ddu+o+.c phe'p ddi\.

Chuye^'n ddi dda^`u dde^'n mo^.t cho+n tro+`i xa la. ma` o^ng no^.i no' vu+`a cho bie^'t, kho^ng la`m cho no' pha^'n kho+?i chu't na`o ca?.

O^ng no^.i no' tie^'p, da(.n me. no':

-- Con me. Tru`m, nga`y mai pha?i da^.y khuya na^'u co+m. Tao ddi vo+'i tha(`ng Tru`m va` tha(`ng Co^.c, ddi tha^.t so+'m dde^? ga(.p con nu+o+'c lo+'n ngay ta.i cu+?a ma` ve^` cho tie^.n.

Ra.ch O^-Heo nho? xi'u cho ne^n tra`m mo.c o+? hai be^n bo+` giao nha`nh vo+'i nhau ddu+o+.c va` phu? ki'n ca? ma(.t nu+o+'c.

Ra.ch to^'i om, ddi nhu+ ddi trong hang. Ba^y gio+` tha(`ng Co^.c mo+'i tha^'u nghi~a hai tie^'ng "hang mai" trong ca^u ha't cu?a bo.n ddi ba('t ba-khi'a\.

Nhu+~ng no+i a'nh na('ng lo.t va`o ddu+o+.c thi` hai be^n bo+`, o^-ro^ va` co'c ke`n mo.c dda^`y\.

Nu+o+'c ro`ng cha?y xie^'t, xuo^`ng tro^i bon bon. Tuy va^.y, o^ng no^.i va` ti'a cu~ng che`o ca^?n tha^.n dde^? mau to+'i no+i, ha^`u ve^` ki.p no^.i buo^?i chie^`u nga`y ddo'.

Ga^`n to+'i tru+a, xuo^`ng kho^ng ddi mau nu+~a\.

-- Nu+o+'c ddu+'ng ro^`i, o^ng no^.i no'i, tu+'c ta ga^`n to+'i cu+?a ro^`i\.

Ho. tho^i che`o, dde^? cho xuo^`ng tro^i linh ddinh, kho^ng tie^'n cu~ng kho^ng lu`i, ro^`i la^'y co+m do+~ trong mo nang ra ma` a(n.

Kho^ng ddi thi` tho^i, dda~ tro't ddi, va` lu'c ga^`n to+'i ddi'ch, tha(`ng Co^.c nghe thi'ch tha^'y bie^?n coi ra sao\. No' va` co+m ho^'i ha? ro^`i ho?i:

-- Ra ddo' la`m gi` o^ng no^.i ?

-- Ro^`i ma^`y se~ bie^'t.

Ho. a(n co+m xong thi` nu+o+'c ba('t dda^`u lo+'n. Ho. che`o ngu+o+.c nu+o+'c cho dde^'n qua' ddu+'ng bo'ng thi` dde^'n mo^.t no+i kia ma` o^ng no^.i tuye^n bo^' ra(`ng ddo' la` bie^?n.

Tha(`ng Co^.c nga.c nhie^n la('m ma` cha(?ng tha^'y bie^?n dda^u ca?. Con ra.ch tie^'p tu.c ddi xa ra ngoa`i kia, hai ha`ng ra`o ca^y nhu+ ddu+'t khu'c, dda^m va`o mo^.t va'ch tu+o+`ng xanh nhu+ da tro+`i\.

-- Bie^?n o+? dda^u, o^ng no^.i ? Co^.c ho?i\.

-- DDa`ng xa kia, xanh xanh ddo'.

-- Sao kho^ng ra ngoa`i, o^ng no^.i ?

-- Kho^ng ca^`n.

Ti'a tha(`ng Co^.c che`o mu~i, ru't sa`o ca(.m xuo^'ng bu`n, theo li.nh cu?a o^ng no^.i no'.

O^ng no^.i go.i Co^.c ho?i:

-- Con co' tha^'y gi` kha'c la. kho^ng ?

-- Kho^ng, o^ng no^.i a`.

-- Kho^ng tha^'y ? Ca^y o+? dda^y kho^ng kha'c ca^y sau lu+ng mi`nh a` ?

-- A`... pha?i ro^`i\.

Co^.c nhi`n la.i thi` qua? nhu+ lo+`i o^ng no^.i no' no'i\. No+i dda^y, dda^'t dda~ he^'t, ma` chi? co`n bu`n. Tra`m mo.c to+'i me' dda^'t cuo^'i cu`ng thi` du+`ng la.i, nhu+ la` da^n o+? bie^n gio+'i mo^.t nu+o+'c kia du+`ng la.i no+i bi`a la?nh tho^? mi`nh.

He^'t tra`m thi` co' mo^.t khoa?ng tro^'ng, nu+?a bu`n, nu+?a dda^'t, tre^n a^'y co? o^'ng ra^.m ri va` chim cao ca(?ng ddu? loa.i dda'p dda^`y trong co?.

Tra`m ddu+'ng tru+o+'c ba~i co? ma` nhi`n da^n la'ng gie^`ng mo.c tre^n bu`n dden. DDo' la` nhu+~ng ca^y o^'m nhom chen nhau ma` vu+o+.t cao le^n, ca^y na^`y ca'ch ca^y kia kho^ng dda^`y bo^'n gang tay\.

Bo+` bie^?n thoai thoa?i do^'c xuo^'ng, tro^ng ru+`ng ca^y la. a^'y nhu+ mo^.t dda.o binh xuo^'ng nu'i, tuo^n ha~m tha`nh ha^`u la^.p co^ng.

-- Nhi`n xuo^'ng go^'c ca^y, o^ng no^.i ba?o\.

Nu+o+'c chu+a lo+'n ha(?n, dde^? lo^. bu`n dden du+o+'i go^'c ca^y ra\. Bu`n dden tu+`ng no+i la.i tra('ng xo'a nhu+~ng ddo'a hoa na(m ca'nh, hai ma`u dden tra('ng ddo^'i cho.i nhau tro^ng ra^'t dde.p.

-- Ca^y gi` ma` la. va^.y o^ng no^.i ? Tro^? bo^ng ngay du+o+'i go^'c ?

-- Bo^ng tro^? tre^n dda^`u nhu+~ng ca'i re^~ a(n le^n ma` ngu+o+`i ta go.i la` re^~ gio'. Ca^y na^`y la` ca^y ma('m. DDa^y la` ru+`ng ma('m dda^y\.

-- Ca^y ma('m ? Sao tui kho^ng nghe no'i dde^'n ca^y ma('m bao gio+` ?

-- Con kho^ng nghe no'i vi` ca^y ma('m kho^ng du`ng ddu+o+.c dde^? la`m gi` he^'t, cho dde^'n la`m cu?i chu.m cu~ng kho^ng ddu+o+.c.

-- Va^.y cho+' tro+`i sanh no' ra la`m chi ma` vo^ i'ch du+~ va^.y o^ng no^.i, la.i sanh ha(`ng ha` sa so^' nhu+ la` co? a^'y ?

-- Bo+` bie^?n na^`y mo^~i na(m ddu+o+.c phu` sa bo^`i the^m cho ro^.ng ra ha`ng ma^'y nga`n thu+o+'c. Phu` sa la` dda^'t bu`n me^`m lu?n va` kho^ng bao gio+` tha`nh dda^'t thi.t ddu+o+.c dde^? ta hu+o+?ng ne^'u kho^ng co' ru+`ng ma('m mo.c tre^n ddo' cho cha('c dda^'t. Mo^.t khi kia ca^y ma('m se~ nga~ ra.p. Gio^'ng tra`m la.i no^'i ngo^i ma('m. Ro^`i sau ma^'y ddo+`i tra`m, dda^'t se~ thua^`n, ca^y a(n tra'i mo+'i mo.c ddu+o+.c.

Tha^'y tha(`ng cha'u no^.i ngo+ nga'c chu+a hie^?u, o^ng cu. vi.n vai no' ma` tie^'p:

-- O^ng vo+'i la.i ti'a cu?a con la` ca^y ma('m, cho+n gia^~m trong bu`n. DDo+`i con la` tra`m, cho+n va^~n co`n la^'m bu`n chu't i't, nhu+ng dda^'t dda~ ga^`n thua^`n ro^`i\. Con cha'u cu?a con se~ la` xoa`i, mi't, du+`a, cau\.

DDo+`i ca^y ma('m tuy vo^ i'ch, nhu+ng kho^ng uo^?ng, nhu+ la` li'nh ngoa`i ma(.t tra^.n va^.y ma`. Ho. nga~ gu.c cho ke? kha'c la` con cha'u cu?a ho. hu+o+?ng.

Con, con sa('p ddu+o+.c hu+o+?ng ro^`i, sao la.i muo^'n bo? ma` ddi ? Va? la.i con kho^ng thi'ch hi-sinh chu't i't cho con cha'u cu?a con hu+o+?ng hay sao ?

Tha(`ng Co^.c nhi`n la.i o^ng no^.i no' va` nghe thu+o+ng kho^ng bie^'t bao nhie^u o^ng gia` dda~ bo? mo^` bo? ma? o^ng cha dde^? hi`-hu.c na(m na(m trong ddo^`ng chua, nu+o+'c ma(.n o+? O^-Heo\.

Pha?i, cu+' theo du+. ddoa'n cu?a gia ddi`nh thi` no' sa('p ddu+o+.c hu+o+?ng, tuy kho^ng nhie^`u, ma` ro^`i se~ nhie^`u\. No' na('m cha(.t tay o^ng no^.i no' va` no' tha^'y o^ng no^.i no' gio?i qua'. O^ng co' bie^'t chu+~ nho kia ma`.

-- O^ng o+i, no' than, nhu+ng tra`m buo^`n qua'.

-- Tra`m se~ kho?i buo^`n nu+~a\. Na(m to+'i, dda^'t thua^`n ro^`i thi` ta la`m ba mu+o+i co^ng va` se~ go.i da^n ca^'y ga(.t o+? xa to+'i phu. lu+.c. Ro^`i ti'a con se~ cu+o+'i vo+. cho con, ro^`i thie^n ha. se~ ba('t chu+o+'c ta, tra`n to+'i dda^y ma` pha' ru+`ng, vu`ng O^-Heo se~ sa^`m ua^'t, vui bie^'t bao nhie^u\. Tra`m he^'t buo^`n vi` se~ dde? ra cau, du+`a, xoa`i, qui't, dda^`y nha`, nu+o+'c se~ ngo.t mo^.t khi dda^'t thua^`n...

-- Va` se~ co' che` a(n ?

O^ng no^.i cu+o+`i ha ha? ma` ra(`ng:

-- Gi` chu+' che` thi` se~ co' lu bu`.

-- Ma` o^ng no^.i ne`, cu+o+'i vo+. la`m sao ddu+o+.c, ai the`m to+'i O^-Heo ?

-- Hai na(m nu+~a ngu+o+`i ta se~ ddo^`n ra(`ng dda^'t O^-Heo thua^`n. Nhu+~ng ke? nghe`o kho' nhu+ ta chi? mong ddu+o+.c to+'i dda^y\. O^ng no'i ddie^`u na^`y, kho^ng bie^'t con hie^?u ddu+o+.c hay kho^ng. La` to^? tie^n ta nga`y xu+a tu+` Ba('c, Trung tra`n va`o dda^y dde^`u chi.u so^' pha^.n cu?a ca^y ma('m he^'t, tu+` xu+' DDo^`ng Nai nu+o+'c ngo.t cho to+'i dda^y, o+? dda^u cu~ng hoang vu ca?.

Ho. dda~ nga~ ra.p trong cho^'n ma thie^ng nu+o+'c ddo^.c na^`y dde^? lo't ddu+o+`ng cho con cha'u ho. ddi to+'i, y nhu+ la` dda`n kie^'n xung phong, to^'p dda^`u lie^`u che^'t dduo^'i, lo^.i qua to^ nu+o+'c ro.ng hu? ddu+o+`ng dde^? la`m ca^`u cho bo.n ddi sau va`o dde^'n no+i co' cha^'t ngo.t. Nhie^`u lo+'p tie^n phuo^ng dda~ nga~ gu.c nhu+ ru+`ng ma('m. Ro^`i thi` o^ng so+, o^ng co^' con, o^ng no^.i dda^y la` tra`m mo+'i kie^'m ddu+o+.c mie^'ng a(n...

-- Ti'a\.

Tha(`ng Co^.c lo la('ng kho^ng bie^'t ti'a no' se~ la`m tra`m nhu+ no' ddu+o+.c hay kho^ng ne^n ke^u ti'a no' ba(`ng mo^.t gio.ng thu+o+ng ye^u tri`u me^'n he^'t su+'c.

-- Tho^i, nho^? sa`o dde^? ddi ve^` cho ki.p con nu+o+'c, o^ng no^.i ra li.nh.

O^ng no^.i vui ve? qua', vi` o^ng bo^~ng su+.c nho+' la.i nhu+~ng ca^u ho` cu?a the^' he^. ngu+o+`i tie^n phuo^ng ddi khai tha'c dda^'t hoang o+? mie^`n Nam, ma` nga`y nay the^' he^. tra`m kho^ng ha't nu+~a\. O^ng ca^'t gio.ng kha`n kha`n le^n:

Ho`... o+\... Ro^`ng cha^`u ngoa`i Hue^',
Ngu+.a te^' DDo^`ng Nai\.
Nu+o+'c so^ng trong sao cu+' cha?y hoa`i,
Thu+o+ng ngu+o+`i xa xu+' la.c loa`i dde^'n dda^y\.

Chu' thi'ch

• chim tha(`ng cha`i xanh: Ta'c gia? tha^'y ra(`ng ma`u lo^ng cu?a loa.i chim na^`y la` ma`u lu.c. Nhu+ng ngu+o+`i mie^`n Nam cu+' cho ddo' la` ma`u xanh, ne^n ta'c gia? vie^'t theo dda so^', dde^? ddu+o+.c hie^?u\. Va? la.i, ddo^i khi tro+`i tru+a thi` cu~ng co' the^? tha^'y chim a^'y mang ma`u xanh.

• ti'a: Ti'a la` danh tu+` cu?a ngu+o+`i Ma~ Lai co' nghi~a la` Cha, nhu+ng mie^`n Nam vay mu+o+.n cu?a ngu+o+`i Hoa Nam (Phu'c Kie^'n va` Trie^`u Cha^u) vi` ngu+o+`i Hoa Nam go^'c Ma~ Lai, co`n du`ng dde^'n ma^'y tra(m danh tu+` Ma~ Lai trong ca'i Hoa ngu+~ cu?a rie^ng Hoa Nam, cho+' kho^ng pha?i la` vay mu+o+.n cu?a ngu+o+`i Ma~ Lai dda^u\. Va? la.i danh tu+` Cha cu~ng do Giao Chi? vay mu+o+.n cu?a Hoa Nam ho^`i co^? tho+`i va` cu~ng cu+' la` vay mu+o+.n danh tu+` Tia (kho^ng co' da^'u sa('c). Khi Tia ddu+o+.c ddo.c tha^.t nhanh thi` no' ho'a ra la` Cha, nhu+ trong tie^'ng Pha'p Tiare. Hai ca^u chu' thi'ch na^`y dde^? da`nh rie^ng cho ba.n ddo.c go^'c mie^`n Ba('c va` Trung.

• ga'c: dda'nh ba^~y\.