Ho Xuan Huong

DDo^i do`ng tie^?u su+?

"Ba` Chu'a tho+ No^m" la` con cu?a Ho^` Si~ Danh (1706-1783), que^ o+? la`ng Quy`nh DDo^i, huye^.n Quy`nh Lu+u, ti?nh Nghe^. An, va` mo^.t ngu+o+`i thie^'p que^ o+? Ha?i Du+o+ng.
Na(m sinh, na(m ma^'t, tha^n the^', cuo^.c ddo+`i, va` tho+ va(n cu?a ba` dde^'n nay va^~n co`n vu+o+'ng ma('c nhie^`u nghi va^'n. Ta chi? bie^'t ba` so^'ng va`o tho+`i Le^ ma.t Nguye^~n so+, ngu+o+`i cu`ng tho+`i vo+'i Nguye^~n Du (1765-1820), Pha.m DDi`nh Ho^? (tu+'c Chie^u Ho^?, 1768-1839).
Ba` la` em cu`ng cha vo+'i Ho^` Si~ DDo^'ng (1738-1786), dda^.u Hoa`ng Gia'p, la`m quan dde^'n Ha`nh Tham Tu.ng, tu+o+'c Qua^.n Co^ng, cu`ng Bu`i Huy Bi'ch ddu+'ng dda^`u phu? chu'a Tri.nh Sa^m, Tri.nh Kha?i\.
Ta'c pha^?m no^?i ba^.t nha^'t cu?a ba` la` so^' tho+ No^m trong Xua^n Hu+o+ng Thi Ta^.p (du` co' ddo^i ba`i dda'ng nghi va^'n). Ngoa`i ra ba` co`n dde^? la.i ta^.p tho+ chu+~ Ha'n tu+.a dde^` Lu+u Hu+o+ng Ky'.
Tho+ va(n ba` co' y' la(?ng lo+, mai mi?a, tinh nghi.ch, ta'o ba.o, nhu+ng chu+'a chan ti`nh ca?m la~ng ma.n, thoa't ly ha(?n vo+'i nhu+~ng le^~ gia'o phong kie^'n tho+`i ba^'y gio+`.
Ca'ch ta? ca?nh, ta? ti`nh, ca'ch du`ng tu+`... trong tho+ No^m cu?a ba` co' mo^.t kho^ng hai, vo^ cu`ng so^'ng ddo^.ng va` dda(.c sa('c. Xua^n Die^.u dda'nh gia' tho+ Ho^` Xua^n Hu+o+ng la` "to't vo+`i cu?a nguo^`n tho+ no^m na bi`nh da^n".

Ta'c pha^?m cho.n lo.c

Thie^'u Nu+~ Ngu? Nga`y
DDe`o Ba Do^.i
DDo^.ng Hu+o+ng Ti'ch
Ke~m Tro^'ng
Hang Ca('c Co+'
Ca'i Qua.t
Vi.nh Ca'i Qua.t
Kho^ng Cho^`ng Ma` Chu+?a
DDa'nh DDu
Tha^n Pha^.n DDa`n Ba`
Gie^'ng Nu+o+'c
La^'y Cho^`ng Chung
Su+ Ho^? Mang
De^.t Cu+o+?i
Ma('ng Ho.c Tro` Do^'t
Kho'c To^?ng Co'c -- Kho'c O^ng Phu? Vi~nh Tu+o+`ng
Qua? Mi't -- Con O^'c Nho^`i -- Ba'nh Tro^i Nu+o+'c -- Mo+`i Tra^`u
DDe^` DDe^`n Sa^`m Nghi DDo^'ng
Ca?m cu+.u kie^m tri`nh Ca^`n cha'nh ho.c si~ Nguye^~n ha^`u
Tra'ch Chie^u Ho^? I, II, III