Ðôi dòng ti¬u sØ
- Nguyn Khuyªn tên th§t là Nguyn Vån Th¡ng,
hi®u Quª S½n, tñ Min Chi, sinh ngày 15 tháng 2
nåm 1835 tÕi quê ngoÕi -- làng Vån Khê, xã Hoàng Xá, huy®n Ý
Yên, tïnh Nam Hà.
- Quê nµi cüa cø · làng Và, xã Yên б, huy®n Bình
Løc, tïnh Nam Hà.
- Cha là Nguyn Tông Kh·i (1796-1853), th߶ng g÷i
cø M«n Kh·i, ð² ba khóa tú tài, dÕy h÷c.
- M© là Tr¥n Th¸ Thoan (1799-1874), con cø Tr¥n Công TrÕc,
t×ng ð² sinh ð° (tú tài) th¶i Lê MÕt.
- Thu· nhö, ông cùng Tr¥n Bích San (ng߶i làng V¸ Xuyên,
ð² Tam Nguyên nåm 1864-1865) là bÕn h÷c · tr߶ng cø
Hoàng Giáp PhÕm Vån Ngh¸. Nåm 1864, Nguyn Khuyªn ð² ð¥u
cØ nhân (tÑc Hß½ng Nguyên) tr߶ng Hà Nµi. Nåm sau ông
trßþt thi Hµi, thi Ðình nên phçn chí · lÕi kinh ðô h÷c
tr߶ng Qu¯c TØ Giám. Ъn nåm 1871, ông m¾i ð² Hµi Nguyên
và Ðình Nguyên. T× ðó Nguyn Khuyªn th߶ng ðßþc g÷i
là Tam Nguyên Yên б.
- Nåm 1873, ông ðßþc b± làm Яc H÷c, r°i thång Án Sát
tïnh Thanh Hóa. Nåm 1877, ông thång B¯ Chính tïnh Quäng Ngãi.
Sang nåm sau, ông b¸ giáng chÑc và ði«u v« Huª,
giæ mµt chÑc quan nhö v¾i nhi®m vø toän tu Qu¯c SØ Quán.
- Nguyn Khuyªn cáo quan v« Yên б vào mùa thu 1884 và
qua ð¶i tÕi ð¤y ngày 5 tháng 2 nåm 1909.
- Ông ð¬ lÕi các t§p th½ vån Quª S½n thi
t§p, Yên б thi t§p, Bách Liêu thi vån t§p,
C¦m Ngæ và nhi«u bài ca, hát ä ðào,
vån tª, câu ð¯i... truy«n mi®ng.
- Nguyn Khuyªn có bi®t tài v« th½ vån chæ Nôm.
Ông viªt nhi«u, bao g°m nhi«u th¬ loÕi khác nhau.
Ông thích tñ v¸nh, tñ trào, phong cách th߶ng ung dung, phóng
khoáng, nhu¯m ð§m tß tß·ng Lão Trang và triªt lý Ðông
Phß½ng. Mµt s¯ l¾n th½ vån ông cûng có khuynh hß¾ng
trào phúng, giu cþt thª thái
nhân tình và nhæng thói hß t§t x¤u cüa ng߶i ð¶i.
Tác ph¦m ch÷n l÷c
Tài li®u tham khäo
- Th½ Nguyn Khuyªn, Ki«u Vån & Nam Tu¤n tuy¬n ch÷n.
- Thi Hào Nguyn Khuyªn, жi Và Th½, Nguyn Hu®
Chi chü biên.
- A Vietnamese Scholar in Anguish -- Nguyn Khuyªn and the Decline
of the Confucian Order, 1884-1909, Tr¥n MÛ Vân.
- Vi®t Vån еc Bän, Ðàm Xuân Thi«u & Tr¥n Tr÷ng San.
- Vi®t Nam Thi Vån Giäng Lu§n, Hà Nhß Chi.
- Vi®t Nam Ca Trù Biên Khäo, в B¢ng Ðoàn &
в Tr÷ng Hu«.
- Ngh® Thu§t Trào Phúng Và Nø C߶i Trong Thi Vån
Vi®t Nam, Hoàng Tr÷ng Thßþc.
- Vån H÷c Vi®t Nam NØa Cu¯i Thª KÖ XIX, Nguyn Lµc.
- Vi®t Nam Vån H÷c SØ Yªu, Dß½ng Quäng Hàm.
Thu V¸nh -- Thu Ðiªu -- Thu †m
Xuân Nh§t Th¸ Chß Nhi
V« Hay —
Tñ Trào -- Tñ Thu§t
Duyên Nþ
Lên Lão
Ông Ph²ng Ðá